શ્રાવણ માસ ના સોમવારની કથા ભગવાન શિવની ભક્તિ અને શ્રાવણ માસના મહત્વ સાથે સંકળાયેલી છે. હિંદુ ધર્મમાં શ્રાવણ માસ ખૂબ જ પવિત્ર ગણાય છે, અને તેના સોમવાર ખાસ કરીને શિવભક્તો માટે અત્યંત ફલદાયી માનવામાં આવે છે. આ દિવસે શિવજીની પૂજા, વ્રત અને શિવલિંગ પર જળાભિષેક કરવાથી ભક્તોની મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. નીચે શ્રાવણ માસના સોમવારની એક પ્રચલિત કથા વિસ્તારપૂર્વક જણાવેલ છે, જે શિવ ભક્તિનું મહત્વ દર્શાવે છે:
શ્રાવણ માસના સોમવારની કથા:
પ્રાચીન કાળમાં એક ગામમાં એક ગરીબ બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તેનું નામ સોમેશ્વર હતું. તે ખૂબ જ નિષ્ઠાવાન અને શિવભક્ત હતો, પરંતુ તેની આર્થિક સ્થિતિ ખૂબ જ દયનીય હતી. તે દરરોજ શિવજીની પૂજા કરતો, શિવલિંગ પર બેલપત્ર, દૂધ અને જળ ચઢાવતો, અને શિવના નામનો જાપ કરતો. શ્રાવણ માસ આવ્યો ત્યારે તેની ભક્તિ વધુ તીવ્ર બની. તે દર સોમવારે ઉપવાસ રાખતો અને શિવ મંદિરમાં જઈને શિવલિંગનો અભિષેક કરતો.
એક દિવસ, શ્રાવણ માસના પહેલા સોમવારે, સોમેશ્વર પાસે પૂજા માટે દૂધ કે ઘી ખરીદવાના પૈસા નહોતા. તે નદીના કિનારે ગયો અને શિવલિંગ પર ચઢાવવા માટે શુદ્ધ જળ લઈ આવ્યો. રસ્તામાં તેને એક વૃદ્ધ સ્ત્રી મળી, જે ખૂબ જ દુઃખી અને ભૂખી દેખાતી હતી. તેણે બ્રાહ્મણને કહ્યું, “હે બ્રાહ્મણ, મને ખૂબ ભૂખ લાગી છે, જો તમારી પાસે કંઈ ખાવાનું હોય તો આપો.”
સોમેશ્વર પાસે ફક્ત એક રોટલી હતી, જે તે પોતે ખાવાનો હતો. પરંતુ તેના હૃદયમાં દયા જાગી, અને તેણે તે રોટલી વૃદ્ધ સ્ત્રીને આપી દીધી. વૃદ્ધ સ્ત્રીએ રોટલી ખાધી અને તેને આશીર્વાદ આપ્યા, “તારી ભક્તિ અને દયાળુ સ્વભાવથી શિવજી પ્રસન્ન થશે.” આશીર્વાદ આપીને તે સ્ત્રી અદૃશ્ય થઈ ગઈ.
સોમેશ્વર મંદિરે પહોંચ્યો અને શુદ્ધ હૃદયથી શિવલિંગ પર જળ ચઢાવ્યું. તેણે શિવજીને પ્રાર્થના કરી, “હે ભોલેનાથ, મારી પાસે દૂધ, ઘી કે ફળ નથી, પરંતુ મારું હૃદય તમારી ભક્તિમાં લીન છે. મારી ભક્તિ સ્વીકારો.” તે રાતે તેને સ્વપ્નમાં ભગવાન શિવ દર્શન આપ્યા અને કહ્યું, “હે સોમેશ્વર, તારી ભક્તિ અને દયાળુ હૃદયથી હું પ્રસન્ન છું. તે વૃદ્ધ સ્ત્રી મારી પરીક્ષા હતી, અને તેં તે પાસ કરી. હવે તારી બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થશે.”
બીજા દિવસે સોમેશ્વરના ઘરે ગામના સેઠ આવ્યા અને તેમને એક મોટી જમીન અને ધન આપ્યું. તેમણે કહ્યું, “મને સ્વપ્નમાં શિવજીએ આદેશ આપ્યો કે તમને આ ધન આપું.” સોમેશ્વરની આર્થિક સ્થિતિ સુધરી ગઈ, અને તે શ્રાવણના દરેક સોમવારે વધુ શ્રદ્ધાથી શિવજીની પૂજા કરવા લાગ્યો.
કથાનો સાર અને મહત્વ
આ કથા શ્રાવણ માસના સોમવારના વ્રતનું મહત્વ દર્શાવે છે. તે શીખવે છે કે:
૧. નિષ્ઠાપૂર્ણ ભક્તિ: શિવજી ભક્તના ભાવનું મૂલ્ય આંકે છે, નહીં કે ભેટની કિંમત.
૨. દયા અને ઉદારતા: ગરીબ હોવા છતાં, સોમેશ્વરે વૃદ્ધ સ્ત્રીને રોટલી આપી, જે શિવજીની પરીક્ષા હતી.
૩. શ્રાવણ સોમવારનું વ્રત: આ દિવસે ઉપવાસ, શિવપૂજા, અને શિવલિંગ પર જળ, દૂધ, બેલપત્ર ચઢાવવાથી શિવજી પ્રસન્ન થાય છે.
૪. ફળ: શ્રાવણ સોમવારનું વ્રત રાખવાથી ધન, સુખ, સમૃદ્ધિ અને આધ્યાત્મિક શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે.
શ્રાવણ સોમવારના વ્રતની વિધિ:
૧. સવારે ઉઠીને સ્નાન: વહેલી સવારે ઉઠીને સ્નાન કરો અને સ્વચ્છ વસ્ત્રો ધારણ કરો.
૨. સંકલ્પ: શિવજીની પૂજા અને વ્રતનો સંકલ્પ લો.
૩. શિવલિંગ પૂજા: શિવલિંગ પર જળ, દૂધ, દહીં, ઘી, મધ, બેલપત્ર, ધતૂરા અને ફૂલ ચઢાવો.
૪. મંત્ર જાપ: “ૐ નમઃ શિવાય” મંત્રનો ૧૦૮ વખત જાપ કરો.
૫. શિવ ચાલીસા અને આરતી: શિવ ચાલીસાનું પાઠન કરો અને આરતી ગાઓ.
૬. ઉપવાસ: ફળાહાર કે નિર્જળ વ્રત રાખો.
૭. કથા: શ્રાવણ સોમવારની કથા વાંચો કે સાંભળો.
૮. શ્રાવણ માસ નાં ક્યાં સોમવારે શિવજીનું પૂજન ક્યા દ્રવ્ય થી કરાય છે.
- શ્રાવણ માસના પ્રથમ સોમવારે શિવ પૂજન ચોખાથી કરાય છે.
- શ્રાવણ માસના બીજા સોમવારે શિવ પૂજન તલ થી કરાય છે.
- શ્રાવણ માસના ત્રીજા સોમવારે શિવ પૂજન મગ થી કરાય છે.
- શ્રાવણ માસના ચોથા સોમવારે શિવ પૂજન જવ થી કરાય છે.
- શ્રાવણ માસના પાંચમા સોમવારે શિવ પૂજન સતુ થી કરાય છે.(પાંચ સોમવાર હોય તો)
શ્રાવણ સોમવારનું મહત્વ:
– શ્રાવણ માસ ભગવાન શિવનો પ્રિય માસ છે, કારણ કે આ સમયે શિવજીએ સમુદ્ર મંથનમાંથી નીકળેલું હળાહળ વિષ પીધું હતું, જેનાથી તેમનું નામ “નીલકંઠ” પડ્યું.
– સોમવાર શિવજીનો દિવસ ગણાય છે અને શ્રાવણ માસમાં આ દિવસ વધુ શક્તિશાળી હોય છે.
– આ દિવસે શિવભક્તો શિવલિંગ પર ગંગાજળ, દૂધ અને બીલીપત્ર ચઢાવે છે, જેનાથી શિવજી પ્રસન્ન થાય છે.
આ કથા અને વ્રતની વિધિ દ્વારા ભક્તો શિવજીની કૃપા પ્રાપ્ત કરી શકે છે. જો તમે શ્રાવણ સોમવારનું વ્રત રાખવા માંગો છો, તો શુદ્ધ ભાવથી શિવજીની પૂજા કરો, અને તેમની કૃપા તમારા પર બની રહેશે.